V. SINIF
ÖZEL AMAÇLAR
Bu
programı başarı ile tamamlayan her öğrenci;
1.
Evrenin bir yaratıcısı olduğunun farkında olur.
2.
Kelime-i Tevhid ve Kelime-i Şahadet getirerek anlamlarını söyler.
3.
Allah’ın insana yakın olduğuna inanır.
4.
Duanın, kendi kelimeleriyle kendi iç dünyasını yüce Tanrı’ya
açmanın bir yolu olduğunu fark eder.
5.
Yüce Tanrı’nın duaları işittiğine ve duaları kabul
ettiğine inanır.
6.
Dua etmenin her zaman ve her yerde mümkün olduğunu fark eder.
7.
Programda yer alan duaları ezberden okur.
8.
Dua etmenin yüce Tanrı’ya, insanlara ve bütün varlıklara
karşı sevgi ve yakınlık kazandırdığını kavrar.
9.
Tahiyyat duasını ezbere okur ve anlamını söyler.
10.
Güzel eylemlerimizin hepsinin ibadet olduğunun farkına varır
ve bunlara günlük hayattan örnekler verir.
11.
İbadetlerle ilgili kavramları tanımlar.
12.
Caminin bölümlerini ve görevlilerini tanır.
13.
Caminin insanları bir araya getirici, birlik beraberliği ve sosyal
barışı sağlayıcı işlevlerinin farkında olur.
14.
Camiyi temiz tutmanın topluma saygı demek olduğunu fark eder.
15.
Dürüst çalışmanın ve üretmenin ibadet olduğuna inanır.
16.
İbadetlerin davranışlarımızı güzelleştirmesi
gerektiğinin farkına varır.
17.
Rabbena dualarını ezbere okur ve anlamlarını söyler.
18.
Ramazan ayının önemini kavrar.
19.
Kur’anıkerim’in ramazan ayında indirildiğini belirtir.
20.
Ramazan ayı ve oruç ibadeti ile ilgili temel kavramları
tanımlar.
21.
Orucu bozan durumları sayar.
22.
Oruç ibadetinin kişiye ve topluma kazandırdıklarını kavrar.
23.
Arkadaşları ile ilişkilerinde saygılı, dürüst ve paylaşımcı
olmanın dinin istediği davranışlar olduğunun farkında olur.
24.
Başkaları ile birlikte kullandığı ortamları temiz tutmanın
dinin gereği olduğunun farkında olur.
25.
Toplumsal hayatta başkalarına karşı saygılı davranışlar
geliştirmesi gerektiğine inanır.
26.
Davranışlarıyla küçüklerine örnek olabileceğinin
bilincinde olur.
27.
Gerektiğinde özür dilemenin bir erdem olduğunun bilincinde
olur ve yapar.
28.
Hatasından dönme konusunda kendisini eğitmesi gerektiğinin
farkında olur.
29.
Trafik kurallarına uymayı dinimizin öğütleriyle ilişkilendirir.
30.
Yoksullara ve güçsüzlere yardım alışkanlığı geliştirir.
31.
Engelliler ile güzel iletişim kurmanın yollarını arar.
32.
Asr suresi’ni ezberden okur ve anlamını söyler.
33.
Yüce Allah’ın mesajlarını insanlara peygamberler
aracılığı ile gönderdiğini açıklar.
34.
Peygamberlerin mesajlarının aynı amaca yönelik olduğunu fark
eder.
35.
Peygamberlerin insanlardan seçilmesinin nedenlerini açıklar.
36.
Peygamberlerin niteliklerini sayar.
37.
Hz.Muhammed’in ev halkını tanır.
38.
Hz. Muhammed’in aile içerisinde sevgi, hoşgörü ve dayanışmaya
verdiği önemi örneklerle açıklar.
39.
Hz. Muhammed’in akraba ziyaretine verdiği önemini açıklar.
40.
Hz. Muhammed’in aile içerisinde israftan kaçınma konusundaki
duyarlılığının farkında olur.
41.
Salli ve Barik dualarını ezberden okur ve anlamlarını söyler.
ÜNİTELER
ÜNİTE
I. ALLAH’A İNANIYORUM
ÜNİTE
II. DUA EDİYORUM
ÜNİTE
III. İBADET KONUSUNDA BİLGİLENELİM
ÜNİTE
IV. RAMAZAN AYI VE ORUÇ
ÜNİTE
V. TOPLUMSAL GÖREVLERİMİZ VE DİN
ÜNİTE
VI. PEYGAMBERLERİ TANIYALIM
ÜNİTE
VII. HZ.MUHAMMED VE AİLE HAYATI
ÜNİTE AÇILIMLARI
ÜNİTE
I. ALLAH’A İNANIYORUM
1- Evrende Bir Düzen Vardır
2- Beni, Ailemi ve Her Şeyi Yaratan Allah’tır
3- Allah’ın Eşi ve Benzeri Yoktur
4- Allah Her Şeyi İşitir, Bilir ve Görür
5- Allah’ın Her Şeye Gücü Yeter
6- Allah Bizimle Beraberdir
7- "Kelime-i Tevhid" ve "Kelime-i
Şehadet"i Öğreniyorum
ÜNİTE
II. DUA EDİYORUM
1- Duam Dileğimdir
2- Yüce Tanrı Beni İşitir ve Dualarımı Kabul Eder
3- Dua Etmem Sevgi ve Yakınlık Üretir
4- Her Zaman Dua Edebilirim
4.1. Sevinçli Anlarımda Dua
4.2. Üzüntülü Anlarımda Dua
5- Günlük Dualarım
6- Kur’an’dan ve Peygamberimiz’den Dua Örnekleri
7- Tahiyyat Duasını Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim
ÜNİTE
III. İBADET KONUSUNDA BİLGİLENELİM
1- İbadet Nedir?
2- İbadetlerle İlgili Kavramları Öğreniyoruz (Farz, Vacib, Sünnet)
3- Niçin İbadet Ediyoruz?
4- Her Zaman ve Her Yerde İbadet Edebiliriz
5- Camiyi Tanıyalım
6- Başlıca İbadetlerimiz
6.1. Namaz
6.2. Oruç
6.3. Hac
6.4. Zekât
7- Her Güzel İş (Amel-i Salih) İbadettir
8- Dürüst Çalışmak da İbadettir.
9- İbadetler Davranışlarımızı Güzelleştirir
10- Rabbena Dualarını Ezberleyelim ve Anlamlarını Öğrenelim
ÜNİTE
IV. RAMAZAN AYI VE ORUÇ
1- Ramazan Ayının Önemi
1.1. Kur’an Ramazan Ayında İndirilmiştir
1.2. Ramazan Oruç Ayıdır
2- Oruç Nedir?
3- Ramazan Ayı ve Oruçla ilgili Kavramlar
3.1. Sahur, İmsak ve İftar
3.2. İftar Duası ve Anlamı
3.3. Mukabele
3.4. Teravih namazı
4- Oruç Tutarken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
5- Orucu Bozan Durumlar
6- Oruç İbadetinin Kişiye ve Topluma Kazandırdıkları
6.1. Oruç İrademizi Güçlendirir
6.2. Oruç Davranışlarımızı Güzelleştirir
6.3. Oruç Toplumda Yardımlaşma ve Dayanışmayı Artırır
7- Ramazan Ayı Sonunda Bayram Yaparız
ÜNİTE
V. TOPLUMSAL GÖREVLERİMİZ VE DİN
1- Yakınlarımı Sever, Sayar ve Yardımlarına Koşarım
2- Arkadaşlarımla İlişkilerim
2.1. Arkadaşlarıma Saygılı ve Hakça Davranırım
2.2. Arkadaşlarımın Fikirlerini Sabırla Dinlerim
2.3. Arkadaşlarımla Paylaşmayı Severim
3- Toplumsal Mekânları Başkalarının da Kullandığını
Biliyorum
3.1. Okulumu Temiz ve Düzenli Tutarım
3.2. Camimi Düzenli ve Temiz Tutarım
3.3. Bütün İnsanlara Açık Olan Mekânları Temiz Tutarım
4- Toplumsal Hayatın Kurallarına Uyarım
4.1. Toplumsal Hayatta İsteklerimi Kibar İfadelerle Belirtirim
4.2. Büyüklerime Saygılı Davranırım
4.3. Küçüklerime İyi Örnek Olurum ve Onları Korurum
4.4. Gerektiğinde Özür Dilemesini Bilirim
4.5.Trafik Kurallarına Uyar Başkalarının Haklarını Çiğnemem
5- Komşularımızla İlişkilerim
5.1. Çevremizde Başka Ailelerin de Yaşadıklarını Unutmam
5.2. Gerektiğinde Komşularımızın Yardımına Koşarım
6- Yoksulları ve Zayıfları Gözetir, Onlara Yardım Ederim
7- Özürlülere Sevgi ile Bakar, Sıkıntılarını
Paylaşırım
8- Asr Suresini Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim
ÜNİTE
VI. PEYGAMBERLERİ TANIYALIM
1- Allah Mesajlarını İnsanlara Peygamberler Aracılığı
İle Göndermiştir
2- Peygamberlerin Gönderilmesi Allah’ın İnsanlara Bir
Yardımıdır
3- Peygamberlere Gelen Mesajlar Aynı Amaca Yöneliktir
4- Peygamberlerin İnsanlardan Seçilmesinin Nedenleri
5- Peygamberlerin Nitelikleri
5.1. Doğru Olmak
5.2. Güvenilir Olmak
5.3. Akıllı ve Zeki Olmak
5.4. Allah’tan Aldığı Mesajları Olduğu Gibi İnsanlara
Bildirmek
6- Kur’an’da Adı Geçen Peygamberler
ÜNİTE
VII. HZ.MUHAMMED VE AİLE HAYATI
1- Hz.Muhammed’in Ailesi İçindeki Örnek Davranışları
1.1. Hz.Muhammed Aile Bireylerini Çok Severdi
1.2. Hz.Muhammed Ev İşlerine Yardımcı Olurdu
1.3. Hz.Muhammed Aile Bireyleriyle Şakalaşırdı
1.4. Hz.Muhammed Aile Bireyleri Arasında Ayırım Yapmazdı
1.5. Hz.Muhammed Aile Bireylerinin Görüşlerine Değer Verirdi
1.6. Hz.Muhammed Akrabayı Ziyaret Ederdi
2- Hz.Muhammed’in Ailesinin Seçkin Özellikleri
2.1. Hz.Muhammed’in Ailesinde Sevinçler ve Sıkıntılar
Paylaşılırdı
2.2. Hz.Muhammed’in Ailesinde Misafire Cömert Davranılırdı
2.3. Hz.Muhammed’in Ailesinde İsraftan Kaçınılırdı
2.4. Hz.Muhammed’in Ailesinde Aile Bireyleri Birbirine Danışırdı
2.5. Hz.Muhammed’in Ailesinde Komşuluk İlişkilerine Önem
Verilirdi
2.6. Hz.Muhammed’in Ailesinde Öksüzler ve Yoksullar
Gözetilirdi
3- Salavat Dualarını Ezberleyelim ve Anlamlarını Öğrenelim
V. SINIF ÜNİTELERİ
İLE İLGİLİ ÖRNEK İŞLENİŞLER
ÖRNEK İŞLENİŞ
2. ÜNİTE
Özel
Amaç: Dua etmenin yüce Tanrıya, insanlara ve bütün varlıklara
karşı sevgi ve yakınlık kazandırdığını anlar.
Derse
Hazırlık
Dua,
yaratılmış insanın bütün benliği ile Yüce Yaratan’a
yönelerek ondan istek ve dilekte bulunması demektir.
Dolayısıyla dua eden insan, Yüce Tanrı’ya seslenmekte,
ondan istemekte ve ondan talep etmektedir.
İnsan,
hâlini (iç dünyasını) kendi gibi bir insana açıkça
açamaz. Bu bakımdan dua, Yüce Tanrı’yla bir diyalogdur. Bu
diyalogda insan, son derece özel bir iletişim gerçekleştirmektedir.
Bu iletişim iki yönlüdür. Yani bir veriş alış vardır.
Sınırlı, sonlu bir varlık olan insan, sınırsız ve sonsuz
kudret sahibi Yüce Tanrı’ya hâlini, isteklerini sunmakta, o
da bu iletimi işitmekte ve kabul etmektedir. Onun bu iletimle
ilgilenmemesi gibi bir durum söz konusu değildir. Bu hususa
Kutsal Kitabımız şöyle tanıklık eder:
"
De ki:
-
"Duanız olmasa Rabbim size ne diye değer versin!"
(25/Furkan 77)
"
Kullarım sana beni sorduklarında onlara çok yakın olduğumu söyle.
Bana dua ettiğinde dua edenin dileğine karşılık veririm. Dua
ettiklerinde benden dualarının kabul edilmesini istesinler. Ve
bana iman etsinler. Umulur ki onlar, (imanları ve duaları
sebebiyle) doğru yola ulaşırlar." (2/Bakara 186)
(Bu
ayetin iniş sebebi, Peygamberimizin bazı
arkadaşlarının(sahabilerin) Hz.Peygamber’e şöyle demiş
olmalarıdır: "Ey Sevgili Peygamberimiz! Rabbimiz bize
yakın ise hafif sesle yahut gizlice dua edelim. Eğer uzak ise yüksek
sesle dua edelim.")
Bu
ayetlerin bir yorumuna göre, duada Allah ile insan arasında bir
varlık yoktur. Yani her şeyi yaratan Yüce Tanrı,
yaratılmış insana Yüce Zatı ile çok köklü bir iletişim
kurarak kendine hitap etme imkânı bağışlamaktadır. Bu
sebeple dua, insan olma makamlarının en önemlisidir. Duanın,
tamamen sevgi ve yakınlık temeli üzerine kurulduğunun bundan
daha somut delili olabilir mi?
O
hâlde dua eden kişi, içinde bulunduğu manevî ortamın
etkisiyle, bir şey için veya sadece Yüce Tanrı’nın
rızası için Yüce Tanrı’ya yönelmektedir. Böylece dua,
Tanrı bilincini daha da canlı ve devamlı hâle getirmektedir.
Ayrıca dua, problemleri akılcı bir şekilde çözmek ve hayatı
daha mutlu kılmak için gerekli olan zihin duruluğu, moral, güç,
sağ duyu ve öngörü yeteneklerini geliştirmekte ve güçlendirmektedir.
Bu yolla insan, ahlâkî bir hayat için gerekli duyarlık ve
özgeciliğe ulaşmaktadır.
Sonuçta
dua eden insan, Allah’ın üstün gücünü, sonsuz zenginliğini,
insana verdiği değeri duyarak ve Ona olan ihtiyacını yürekten
hissederek yüce Allah’a sevgisini ve saygısını
somutlaştırmış olmaktadır.
Bu
ise yüce Allah’a yakınlaşmak demektir. Bu sebeple
Hz.Peygamber şöyle buyurmuştur:
"
Dua ibadetin özüdür"
İşte
dua bu şekilde insana, Yüce Tanrı’ya olan inancını, sevgi
ve yakınlık üreterek sürekli geliştirme ve iç dünyasını
zenginleştirme imkânı verir. Bu da insanı, sevmeyi başarmak
ve saygı göstermeyi öğrenmek yolunda, uyumlu, yapıcı bir
eleman olarak topluma katar. Bu hususu Hz.Peygamber şöyle ifade
etmiştir:
"Her
kim orada hazır olmayan kardeşi için dua ederse, kendisine
görevlendirilmiş olan melek:
-
‘Bu dileğinin aynısı da senin için olsun!’ der. "
"Kabul
edilmesi bakımından duaların en çabuk gerçekleşeni, bir
kimsenin başka bir kimse hakkında yaptığı duadır."
Öğrenciyi
Derse Hazırlama
Öğretmen,
Ünite başlıklarının izlediği sırayı dikkate alan bir
yaklaşımı benimseyerek öğrencilerin dikkatini bu noktaya
çeken bir yol izler.
Öğretmen,
bu zihinsel yoğunlaşmanın ardından, öğrenciyi derse
hazırlamak ve ilgisini konu üzerine çekebilmek amacıyla
aşağıdaki cümlelerden biri, bir kaçı veya benzeri ile derse
giriş yapar:
Hayat
ve isteklerimiz,
İsteklerimize
ulaşmak, arzumuz,
İsteklerimiz
ve sınırlar,
Yüce
Tanrı’dan isteklerimiz ve dua,
Dualarımızın
işitilmesi ve kabul olunması.
Öğretmen,
aşağıdaki soruları yöneltir:
Hayatınızda
olmasını arzuladığınız şeyler nelerdir?
Bunları
içtenlikle en kolay ve sürekli olarak kimden istersiniz?
Günlük
dualarınız var mı?
Aile
büyüklerinizin devamlı yaptığı duaları bizimle
paylaşır mısınız?
İyilik
yapan bir kimseye, hizmet sunan kimselere "Teşekkür
ederim! " dememiz bir dua mıdır?
Öğretmen,
bu sorulara verilen cevapları cümleler hâlinde tahtaya yazar.
Önceden hazırlamış olduğu cümleleri ve hayatın içinden
duaları (örneğin: Allah kuvvet versin!, Bereketli olsun!, Güle
güle giyin!, Hayırlı yolculuklar!, Allah kavuştursun!, Çok
şükür...!, Hamd olsun...!, Allah rahmet eylesin!, Allah acil
şifalar versin!, Bir yastıkta kocayın!, Elinize sağlık!,
Kesenize bereket! ... ) bu cevapların yanına ekler. Ünite başlıklarındaki
sıralamayı burada da gözetir.
Dersi
Sunma
Öğretmen,
tahtaya yazdığı cümleleri öğrencilerin hep birlikte sesli
okumalarını ister. Sonra öğrencilerin bu cümleler üzerine
çağrışımlarını aşağıdaki sorularla destekler:
Bu
cümleler sizde ne tür duygular uyandırıyor?
Yüce
Tanrı’nın sizi işitiyor ve dualarınızı kabul ediyor
olması size güç verir mi?
Dualarınız
kabul edilince içinizde bir farklılık hisseder misiniz?
Sizin
iyiliğiniz için dua eden bir insana karşı sevgi ve yakınlık
duyar mısınız?
Öğretmen
verilen cevapları "Dua etmem sevgi ve yakınlık
kazandırır." amacı çerçevesinde özetler. Sonra bu
konudaki ayetleri ve hadisleri bir tepegöz yardımı ile
yansıtır. Eğer tepegöz yoksa, tahtaya yazar. Etkili bir
şekilde okur; ardından öğrencilerin kavrayış düzeyine
uygun kavram ve cümlelerle yorumlar.
Öğretmen,
dua etmenin Yüce Allah ile diyalog kurma, Onunla bir şekilde
iletişime geçme eylemi olduğunu anlatır. Bunun, Allah’ın
insanlar için sonsuz güç ve şefkat sahibi bir yardımcı,
destekleyici, koruyucu ve kollayıcı olduğu, herkesle ve
herkesin duası ile tek tek ilgilendiği anlamına geldiğini
özellikle vurgular. Yüce Tanrı’nın yardımcı,
destekleyici, koruyucu ve kollayıcı oluşunun sevgi merkezli
olduğunu, sevgiyi içerdiğini güzel bir üslûpla anlatır. Böylece
dua ile gerçekleşen iletişim sonunda iletilmesi,
oluşturulması gereken yakınlığın temellerine dikkatleri
çeker.
Toplumda
günlük yaşantıda yerleşmiş dua örneklerindeki inceliğe
farklı bir üslûpla temas eder. Bu dua cümlelerindeki;
İyi
dileklere ilişkin üslûba,
Dilin
hep hayırlı olanı söylemeye özendirilmesine,
Ters,
kötü ifadelerden uzak kalındığına,
Üzüntülü
durumlarda bile ne kadar yapıcı olunduğuna
öğrencilerin
gereken değeri vermesine dikkat çeker. Bu şekilde hayatın içinden
dualarla, Yüce Tanrı ile iletişimin nasıl somut
kılınacağına dair yapıcı örnekler verir.
Ayrıca
dua etmenin bir sorumluluk içerdiğini ve gerektirdiğini
vurgular. Bu sorumluluğun;
Bireyin
kendine,
Bütün
insanlara, milletine,
Bütün
varlıklara, eşyaya karşı olduğunun altını özellikle
çizer.
Bu
katılımcı bilinç hâlinin duanın kabul şartlarından
olduğunu, dua eden insanın bu bilinçle donanmaya çaba
harcamasının ne kadar gerekli bulunduğunu uygun bir üslûpla
belirtir.
Dersi
Özetleme
Öğretmen,
öğrencilerin dersin başında verdikleri cevaplar ile kendi cümlelerinden
ve hayatın içinden seçilmiş dualardan oluşan tahtada
yazılı cümleler çerçevesinde konuyu özetler. Dua etmemizin
sevgi ve yakınlık üretebilmesine katkı sağlayan ilkeleri
vurgular. Dersi şöyle bir dua cümlesi ile sona erdirir:
"Allahım!
Her
yaratılmışa karşı;
İyilik
düşünen,
Acıyan,
Temiz
bir yürek ver bana."
Değerlendirme
Dersin
amacının ne kadar gerçekleştiğini anlamak üzere, dersin başındaki
sorular öğrencilere tekrar sorulur.
Öğrencilerden
sevgi ve yakınlık üretebildiklerini ve kazanabildiklerini
gösteren dua cümleleri söylemeleri istenir.
Alınan
cevaplar öğretmen tarafından gözden geçirilir, eksik olan
cevaplar tamamlanır, hatalı ifâdelerin düzgün şekilleri söylenir.
Şayet anlaşılmayan veya yanlış anlaşılan yönler varsa bir
sonraki derste gündeme getirilir.
ÖLÇME
VE DEĞERLENDİRME
Ölçme:
Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme
etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin
değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki
başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler
üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler
sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem,
inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları
) de etkin olarak kullanılabilir.
Örnek
Ölçme Soruları
1.
Dileklerinizi en içten duygularla sürekli olarak kime
iletirsiniz? Neden?
2.
Dua etmemizin bizi sevgi ve yakınlığa ulaştırmasını
örneklerle açıklayınız.
3.
Dualarımızın sevgi ve yakınlık dolu olması için nelere
dikkat etmeliyiz?
4.
Size iyilik yapan kimselere teşekkür etmeniz dua mıdır?
Neden?
Değerlendirme
Öğretmen,
ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama
yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir ve duygu
zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma, sınıf
arkadaşları ile paylaşımına, araştırma, inceleme ve
bilimsel düşünme becerilerine göre başarıları hakkında
karar verir.
ÖRNEK İŞLENİŞ
3. ÜNİTE
Özel
Amaç: Caminin bölümlerini ve görevlilerini tanır.
Özel
Amaç: Caminin insanları bir araya getirici, birlik
beraberliği ve sosyal barışı sağlayıcı işlevlerinin
farkında olur.
Öğrenciyi
Derse Hazırlama
Öğretmen
öğrencinin ilgisini derse çekebilmek için cami ile ilgili aşağıdaki
soruları sorabilir:
Cami
nedir?
Minare
neye yarar?
Mescit
neye denir?
Abdest
niçin alınır?
İmamın
görevi nedir?
Müezzinin
görevi nedir?
Camide
nasıl hareket edilmesi gerekir?
Camide
ne gibi faaliyetler yapılır?
İçinizde
hiç cami ile ilgili hatırası olan var mı?...
Öğretmen,
yukarıdaki soruları tahtaya alt alta yazar; öğrencilerden
cevapları alır. Bu safhada öğrencilerin verdikleri cevapları
değerlendirmez. Burada önemli olan öğrencilerin cami ile
ilgili somut deneyimlerini belirtmiş olmaları ve onların bu
konuda hangi seviyede olduklarının tespitidir.
Dersi
Sunma
Öğretmen,
öğrenciyi derse hazırlama aşamasında söyledikleri
çerçevesinde, dersin amacının, caminin kısımlarını ve
camiyi insanların toplandıkları, ibadet ettikleri,
bilgilendikleri bir yer olarak öğreneceklerini belirtir. Derste
öğrenilecek konuları maddeler hâlinde tahtaya yazar:
1.
Caminin iç ve dış görünümü
2.
Camide yapılan faaliyetler
3.
Cami ile ilgili davranış kuralları
4.
Cami görevlileri
5.
Caminin birey ve toplum hayatındaki yeri ve önemi
Öğretmen,
camilerin ibadet edilen kutsal yerler olduklarını, onların güzel
ve görkemli yapıları, uzun, ince minareleri ile köy, kasaba
ve şehirlerimize ayrı bir güzellik verdiklerini söyleyerek
derse başlayabilir. Cami hakkında şu toplu bilgileri vermekle
dersi sunmaya devam edebilir: " Caminin minaresiz ve biraz küçük
olanları da vardır; bunlara mescit adı verilir. Müezzinler,
günde beş vakit minarelerde ezan okurlar. Ezan namaz vaktinin
geldiğini haber verir. Pek çok caminin önünde çeşmeler
vardır. Bu çeşmelerde namaza gelenler abdest alırlar.
Abdestsiz namaz kılınmaz.
İmam
namaz kıldırmak için caminin içinde en önde bulunan ve
mihrap adı verilen yere geçer; üzerinde özel giysileri vardır.
Çocuklar da camiye gidebilirler. Özellikle Cuma namazları ile
bayram namazlarında camiler dolu olur.
Çünkü
bu günlerin dinimizde ayrı bir yeri vardır. Camide birlikte
namaz kılmak daha sevaptır. Özellikle Cuma günleri namazdan
önce camilerde vaizler Müslümanlara dinî konularda çeşitli
bilgiler verirler."
Öğretmen,
caminin içi, görevlileri ile ilgili verdiği bu bilgilerden
sonra özellikle caminin birey ve toplum hayatındaki önemine değinerek
bu bilgileri çocuğun temel deneyimleri ile destekler. Dersi
sunarken devamlı olarak öğrencilerin daha önce verdikleri
cevaplara atıflarda bulunur ve yeri geldikçe öğrenciler
tarafından yanlış bilinenleri düzeltir.
Bu
genel girişten sonra öğretmen, öğrenilecek konular
kısmında belirtilen maddeleri tek tek işler. Öğretmen
tahtaya da yazmak suretiyle özellikle şu kavramlar
çerçevesinde öğrenilecek konuları işleyebilir:
1.
Caminin iç ve dış görünümü
Cami: Toplanma ve ibadet yeri
Minare: Ezan okunan ince yüksek kule
Mihrap: Camide kıbleyi gösteren imamın namaz kıldığı yer
Mimber: Cuma ve bayram namazlarında imamın hutbe okuduğu yer
Vaaz kürsüsü: Vaaz veren kişinin oturduğu yer
2.
Camide neler yapılır?
Namaz kılınır.
Dua edilir.
Vaaz verilir.
Hutbe dinlenir.
3.
Cami görevlileri
İmam: Namaz kıldıran din görevlisi
Müezzin: Ezan okuyan din görevlisi
Vaiz: Dinî bilgiler veren din görevlisi
4.
Cami ile ilgili davranış kuralları
Temizlikle ilgili kurallar
Sağlıkla ilgili kurallar
5.
Caminin birey ve toplum hayatındaki yeri ve önemi
Cami: İnsanların birbiriyle etkileşimde ve iletişimde
bulunduğu yer
Cami: Toplumsal dayanışmanın gösterildiği yer
Diğer
taraftan öğretmen dersi destekleyebilecek olan Kur’anıkerim’den
şu ayetlerin Türkçe meâllerini de tahtaya yazar: Namaz ve kıble
hakkında: 62/9, 3/96. İbadethanelerin korunması hakkında:
2/114.
Öğretmen
tarafından konunun bu biçimde anlatılması özellikle
çocukların bilgi ve deneyimlerini ön plâna alır. Çocukların
büyük bir bölümünce caminin toplanılan, namaz kılınan bir
yer olduğu biliniyorsa, bu bilgi ve deneyimlere dayanılarak
dersin işlenişi geliştirilebilir.
Eğer
çocukların cami ile ilgili deneyimleri az ise, o zaman okula
yakın bir caminin ziyaret edilmesi ile ders işlenebilir.
Dersi
Özetleme
Öğretmen
dersin sonunda konuyu şu maddeler çerçevesinde özetleyebilir:
1.
Cami, insanların bir araya geldikleri, namaz kılınan ve dua
edilen yer olarak özel bir önem taşımaktadır.
2.
Cami iç ve dış görünüşü ile diğer yapılardan
farklıdır.
3.
Camideki faaliyetlerin düzenli yürüyebilmesi için imam,
müezzin ve vaiz gibi görevliler vardır.
4.
Cami toplu mekânlardan biri olduğu için burada dikkat edilmesi
gereken davranış kuralları vardır.
5.
Cami, içinde sadece ibadet ve dua edilen bir yer değil, aynı
zamanda insanların birbirleriyle görüş alış verişi
yaptıkları, dinî bilgiler öğrendikleri bir yer olarak birey
ve toplum hayatında önemli bir yere sahiptir.
Değerlendirme
Öğretmen,
dersin amacının ne kadar gerçekleştiğini ölçmek için, öğrenciyi
derse hazırlama aşamasında sorduğu ve tahtaya yazdığı
sorulardan bazılarını öğrencilerin tekrar cevaplamalarını
ister. Öğrencilerin cevaplarını değerlendirir; eksik
olanları tamamlar, yanlış olanlarını da düzeltir.
Gelecek
Derse Hazırlık
Öğretmen,
öğrencilerden bir cami veya mescidi ziyaret ederek gördüklerini
yazmalarını ve gelecek ders bunları anlatmalarını, bir
sonraki dersin konusunun ise "Başlıca İbadetlerimiz"
olduğunu belirterek öğrencilerden konuya hazırlanarak
gelmelerini ister.
ÖLÇME
VE DEĞERLENDİRME
Ölçme:
Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme
etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin
değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki
başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler
üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler
sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem,
inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları
) de etkin olarak kullanılabilir.
Örnek
Ölçme Soruları
1.
Caminin birey ve toplum hayatındaki önemini örneklerle açıklayınız.
2.
Caminin dış ve iç görünümü hakkında bilgi veriniz.
3.
Cami görevlileri kimlerdir? Bunların görevleri nelerdir? Açıklayınız.
4.
Camide uyulması gereken görgü kuralları nelerdir? Yazınız.
Değerlendirme
Öğretmen,
ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama
yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir
zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma,
araştırma, inceleme ve bilimsel düşünme becerilerine göre
başarıları hakkında karar verir.
ÖRNEK İŞLENİŞ
5. ÜNİTE
Özel
Amaç: Trafik kurallarına uymayı dinimizin öğütleri ile
ilişkilendirir.
Öğrenciyi
Derse Hazırlama
Öğretmen,
trafik kurallarının neden geliştirildiği, bu türden
kurallara neden ihtiyaç duyulduğu sorusunu sorar ve öğrencilerin
buna cevap arayışları için onlara süre vererek cevaplarını
alır. Daha sonra trafik kurallarının olmadığı veya olsa
bile uygulanmadığı durumların ortaya çıkaracağı
karışık, güvensiz ve uygarlıktan yoksun durumları yine öğrencilerin
bulmalarını sağlayabilir. Gündelik hayatta trafikte karşılaşılan
kurala uygun davranışlarla kural dışı davranışlar
karşılaştırılır. Dersin bu bölümünde öğrenciye trafik
kurallarının gerekliliği buldurulmaya çalışılır. Bundan
yola çıkılarak yukarıda belirtilen iki durumdan hangisinin
dince kabul edebileceğine geçilir. Daha önceki konularda ve
ünitelerde işlenen din kavramı doğrultusunda dinin olumlu, güvenli
ve uygar davranışlara olan vurgusu hatırlatılır. Bu aşamada
öğrenciden alınan cevaplar sistematik olarak tahtaya geçirilebilir.
Dersi
Sunma
Bu
özel amacın işlenişi sırasında öğretmenin öğrenciye
kazandıracağı, trafik kurallarına uymanın, İslâm dininin
insanın hayat hakkını koruma, başkalarına karşı saygılı
olma, kendini geliştirme ve uygar olma gibi amaç ve öğretileri
ile örtüştüğü bilgisi olacaktır.
Dersin
sunumuna geçildiğinde öğretmen, öncelikle İslâm dininin
insanlara saygılı olmayı öğütlediğini, başkalarının
haklarının gözetilmesini istediğini belirtir. Burada önceki
konu ve ünitelere göndermeler yapılabilir. Ayrıca İslâm
dininin önem verdiği noktalardan birinin insanların hayat
hakkının korunması olduğu ele alınır. İhmal sonucu veya
bilgisizlik nedeniyle trafik kurallarına uyulmadığı için
olumsuz bir sonuç ortaya çıkaran bir olay ele alınıp
incelenebilir. Bunun için basında çıkan haberler, gazete kupürleri
vb. kullanılabilir. Bu olay, kırmızı ışıkta durma
kuralının çiğnenmesi, emniyet kemerinin kullanılmaması,
uykulu ve alkollü olarak araba kullanma ile ortaya çıkan
olumsuz bir sonuç olabilir. Bu kuralların çiğnenmesi ile İslâmın
hedeflediği (hayat hakkının korunması gibi) temel amaçlarından
nasıl uzaklaşıldığı açıklanır.
Diğer
taraftan İslâm dininin insanları eğitmek, onları
geliştirmek ve uygar hâle getirmek olan amacı da bu derste
vurgulanabilir. Trafik kurallarının da günümüz hayatının
geniş kapsamlı bir alanında bu amaçları gerçekleştirmek için
geliştirildiği belirtilerek bu kuralların İslâmın amaçlarına
uygunluğu öğrencilere kavratılır. Böylece bu kurallara
uymanın İslâm dini açısından önemi ayrıca vurgulanır.
Örneklerden yola çıkılarak sadece ikili ilişkilerde değil,
trafikte de yaya, sürücü ve yolcu gibi hangi konumda olursa
olsun kişilerin birbirlerine saygılı ve kibar olmaları
gerektiği ünitedeki diğer özel amaçların desteğiyle öğrenciye
kavratılır. Örnekler yardımıyla trafik kurallarına
uymamanın yol açtığı sıkıntılar, ortaya çıkardığı kötü
durumlar ve sonuçlar ile uygarlıktan uzak davranışlar
vurgulanır.
Dersi
Özetleme
Öğretmen,
ders sırasında vurgulanan noktaları öğrenciye hatırlatarak
İslâm dininin sorumluluk duyan, başkalarının haklarına
saygılı, uygar insan tipini istediğini belirtir ve trafik
kurallarının da trafikte böylesi özelliklere sahip insanların
yaşadığı bir ortam oluşturmak için geliştirildiğini ve bu
kuralların İslâm dininin söz konusu amaçlarına uygunluğunu
vurgular.
Değerlendirme
Öğretmen,
öğrenciye bu aşamada İslâm dininin insan hayatını korumak
için koyduğu kurallarla trafik kurallarının amaçlarını,
paralelliklerini pekiştirecek sorular yöneltir ve değerlendirmeden
alınan sonuçları değerlendirir; anlaşılamayan, yanlış
anlaşılan taraflar varsa düzelterek dersi tamamlar.
Gelecek
Derse Hazırlık
Öğretmen,
gelecek dersin konusunu öğrencilere açıklayarak derse
hazırlıklı gelmelerini (konuyla ilgili hazırlık soruları
oluşturarak cevaplamalarını ) ister.
ÖLÇME
VE DEĞERLENDİRME
Ölçme:
Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme
etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin
değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki
başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler
üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler
sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem,
inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları
) de etkin olarak kullanılabilir.
Örnek
Ölçme Soruları
1.
Trafik kurallarına niçin ihtiyaç duyulmuştur?
2.
Trafik kurallarına uymak ile İslâmın öğütlediği hangi güzel
davranışları yerine getirmiş oluruz?
Değerlendirme
Öğretmen, ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma, araştırma, inceleme ve bilimsel düşünme becerilerine göre başarıları hakkında karar verir.
ÖRNEK İŞLENİŞ
5. ÜNİTE
Özel
Amaç: Hatasından dönme konusunda kendisini eğitmesi
gerektiğinin farkında olur.
Öğrenciyi
Derse Hazırlama
Dersin
işlenişine geçmeden önce öğrencilerin kendilerinin veya
yakınlarının yaşamlarında karşılaştıkları olaylardan
örnekler verilebilir. Çok başarılı olmuş insanların,
hayatlarının belli dönemlerinde yaşadıkları
başarısızlıklar, yaptıkları yanlışlar ve bunları nasıl
aşabildikleri tartışılabilir.
Dersi
Sunma
Öğretmen,
bu özel amacın işlenişinde, insanların yaşamlarında doğru
kararlar verebildikleri, tutarlı davranışlarda
bulunabildikleri, başarılı dönemler yaşayabildikleri gibi
bunların tam tersi deneyimlere de sahip olabileceklerini, ancak
önemli olanın bunları doğru, tutarlı, başarılı
durumlara dönüştürmek olduğunu ve İslâm dininin bu
yeteneğe sahip bireyler hedeflediğini belirtir.
Dersin
işlenişinde, kişinin hata yapabileceği ve bunun sıra
dışı bir durum olmadığı ele alınabilir. Halk arasında ve
dinî söylemde çokça kullanılan "Hatasız insan
olmaz." gibi bir söyleyişle her insanın yanlışlıklar
yapabileceği işlenebilir. Daha sonra "Allah tövbeleri
kabul eder.", "Allah tövbe edenleri sever."
şeklinde ifade edilebilecek ayet meâlleriyle insanın
yaptığı hatalardan dönmenin dinde istenen bir tutum olduğu
işlenebilir. Tövbe etmenin yapılan bir yanlışın farkına
varmak demek olduğu ve bunun da kişiyi geliştiren bir tutum
olduğu işlenir. Çünkü kişi yapılan işin yanlış
olduğunu kavramayabilir ve bunu yapmaya devam edebilir. Ayrıca
yine kişi yaptığı yanlışta direnebilir. İşte İslâm
dininde asıl kötü görülen davranışın hatada diretmek
olduğu ve dinde hata yapanların değil ama yaptığı hatada
direnenlerin kötü görüldüğü işlenir. Derste ayrıca bunun
kişinin gelişmesine engel olan bir tutum olduğu da
vurgulanır. İslâm dininin ise buna karşı olduğu işlenir.
İslâm dininde yaptığı davranışları izleyen, hata
yaptığında onları düzeltme ve davranışlarını geliştirme
gayreti içinde olan insanın övüldüğü ele alınır.
Yukarıdaki
öğütsel ve teorik açıklamalar, biyografilerden
yararlanılarak desteklenebilir. Bu aşamada da derste
hayatlarının bir döneminde başarısız olmuş, büyük yanlışlar
yapmış ancak daha sonra bu hatalarının farkına varıp
durumlarını düzelterek büyük başarılara imza atmış
insanlar örnek olarak sınıf ortamına getirilebilir.
Dersi
özetleme
Dersin
sonunda hata yapmanın ve başarısızlığa düşmenin her insan
için mümkün olduğu, ancak bu gibi olumsuz durumlardan
kurtulma iradesi ortaya koyabilmenin büyük bir erdem olduğu ve
İslâm dininin bu erdemi yücelttiği dersi toparlayıcı
ifadelerle tekrar vurgulanır.
Değerlendirme
Dersin
sonunda yapılan yanlıştan dönmenin ve olumsuz bir durumu aşma
çabasının neden büyük bir erdem olduğu sorularla tekrar
vurgulanır.
Gelecek
Derse Hazırlık
Öğretmen,
gelecek dersin konusunu öğrencilere açıklayarak derse
hazırlıklı gelmelerini (konuyla ilgili hazırlık soruları
oluşturarak cevaplamalarını ) ister.
ÖLÇME
VE DEĞERLENDİRME
Ölçme:
Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme
etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin
değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki
başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler
üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler
sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem,
inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları
) de etkin olarak kullanılabilir.
Örnek
Ölçme Soruları
1.
Herhangi bir konuda yapmış olduğunuz hatanızı düzeltmek
için ne tür davranışlarda bulunduğunuzu açıklayınız.
2.
Yanlış bir davranış yaptığımızda niçin tövbe ederiz?
Değerlendirme
Öğretmen,
ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama
yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir
zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma,
araştırma, inceleme ve bilimsel düşünme becerilerine göre
başarıları hakkında karar verir.