4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programı

'); //-->

IV. SINIF

ÖZEL AMAÇLAR

Bu programı başarı ile tamamlayan her öğrenci;

1. Günlük konuşmalarda kullanılan dinî kelime ve cümleleri fark eder.

2. Günlük konuşmalarda kullanılan dinî kelime ve cümlelerin yardımıyla dinin insan hayatında bir yeri olduğunu bilir.

3. Evde veya çevrede bulunan dinî sembolleri tanır.

4. Din ile ahlâk arasındaki ilişkiye günlük hayattan örnekler verir.

5. Peygamberin güzel söz ve davranışlarından örnekler verir.

6. Sübhaneke duasını ezbere okur ve anlamını söyler.

7. Sağlıklı olmak için temizliğin önemini fark eder.

8. Bedenini ve elbisesini temiz tutmanın önemini fark eder.

9. Çevresini temiz tutmanın gereğini kavrar.

10. Dinimizin temizliğe verdiği önemi kavrar.

11. Fatiha suresini ezbere okur ve anlamını söyler.

12. Dinin insanın aklını kullanmasını istediğine somut örnekler verir.

13. Dinin insanlar arası ilişkilerde güzel davranışlar öğütlediğini fark eder.

14. Çevreyi koruma bilinci geliştirmede dinin katkısını fark eder.

15. Çalışan ve Allah’a güvenen insanın başarabileceğine inanır.

16. Ailenin önemini fark eder.

17. Anne ve babanın çocuklarının iyiliğini istediğine inanır.

18. Anne ve babaya iyi davranmayı dinimizin örnek davranış olarak öğütlediğini fark eder.

19. Anne ve babaya iyi davranmanın önemini takdir eder.

20. Ailede anne, baba ve kardeşlere güven duymanın ve saygı göstermenin önemini fark eder.

21. Ailede herkesin birbirini anlaması gerektiğinin önemini fark eder.

22. Sevmenin ve sevilmenin önemli bir ihtiyaç olduğunu örneklerle açıklar.

23. Kendisini ve yaratılmışları sevmenin Tanrı’yı da sevmek olduğu düşüncesini örneklendirir.

24. Allah’ın çocukları çok sevdiğine inanır.

25. Yaşatmanın ve var etmenin bir sevgi işi olduğuna inanır.

26. İhlâs suresini ezbere okur ve anlamını söyler.

27. Sevinç ve üzüntülerin paylaşılmasının bir ihtiyaç ve erdem olduğunu örneklerle açıklar.

28. Sevinç ve üzüntülerin paylaşılmasında dinî ve millî bayramlarımızın işlevini kavrar.

29. İnsanları iyilikle anmaya, zor durumda olanlara yardıma, hastaları ziyaret etmeye istekli olur.

30. Hz.Muhammed’in doğduğu çevrenin bazı dinî ve sosyal özelliklerini sayar.

31. Hz. Muhammed’in doğumu ile ilgili önemli olayları açıklar.

32. Hz.Muhammed’in aile büyüklerinden bazılarını tanır.

33. Hz.Muhammed’in de diğer insanlar gibi bir yaşamı olduğunu fark eder.

34. Hz.Muhammed’in çocukluk ve gençlik yıllarındaki erdemli davranışlarından örnekler verir.

35. Kevser suresini ezbere okur ve anlamını söyler.

ÜNİTELER

ÜNİTE I. DİN VE AHLÂK HAKKINDA NELER BİLİYORUM?

ÜNİTE II. TEMİZ OLMALIYIM

ÜNİTE III. BEN VE DİN

ÜNİTE IV. AİLEM VE DİN

ÜNİTE V. YARATANI VE YARATTIKLARINI SEVERİM

ÜNİTE VI. SEVİNÇ VE ÜZÜNTÜLERİMİZİ PAYLAŞALIM

ÜNİTE VII. HZ. MUHAMMED’İ TANIYALIM

ÜNİTE AÇILIMLARI

ÜNİTE I. DİN VE AHLÂK HAKKINDA NELER BİLİYORUM?

1. Günlük Konuşmalarımızda Din

1.1. Bismillâhirahmanirrahim

1.2. Allah’a Şükür

1.3. Günah, Sevap, Helâl ve Haram Kavramlarını Öğreniyorum

1.4. Dilek ve Dualarımızda Dinî İfadeler

1.5. Selâmlaşıyoruz

2. Evimizde, Çevremizde Bulunan Dinî Sembolleri Tanıyalım

3. Dinin Tanımını Öğrenelim

4. Dini Öğrenmenin Önemi

5. "Din Güzel Ahlâktır"

5.1. Ahlâklı ve Ahlâksız İfadeleri Üzerinde Düşünelim

5.2. Güzel Söz Söyleyelim

5.3. Güzel Davranışlarda Bulunalım

6. Peygamberimiz, Söz ve Davranışları ile En Güzel Örnektir

7. Sübhaneke Duasını Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim

ÜNİTE II. TEMİZ OLMALIYIM

1. Bedenimi Temiz Tutarım

2. Elbiselerimi Temiz Tutarım

3. Çevremi Temiz Tutarım

4. Sağlığım İçin Temizlik Çok Önemlidir

5. Dinim Temiz Olmamı İstiyor: "Temizlik İmandandır"

6. Sözünde Durmak, Dürüst, Güvenilir Olmak da Temizliktir

7. Allah Temizlenenleri Sever

8. Temizliğin Önemi Üzerinde Konuşalım

9. Fatiha Suresini Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim

ÜNİTE III. BEN VE DİN

1. Ben Akıllı ve İnanan Bir Varlığım

2. Ben İnsanları Sever ve Saygı Duyarım

3. Din Dosdoğru Olmamı İster

4. Din İyi, Doğru ve Güzel Olanı Yapmamı İster

5. Din Çevremi Korumamı Öğütler

6. Çalışırım, Allah’ın Yardımına Güvenirim ve Başarırım

ÜNİTE IV. AİLEM VE DİN

1. Benim Bir Ailem Var

2. Ailem Bana Güven Veriyor

3. Anne-Babam Benim İyiliğimi İster

4. Dinimiz, Anne-Babamıza İyi Davranmamızı Öğütlüyor

5. Kardeşlerimle İyi Geçinirim

6. Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz

7. Ailemizde Birbirimizi Anlamalıyız

ÜNİTE V. YARATANI VE YARATTIKLARINI SEVELİM

1. Sevmek ve Sevilmek Hepimizin İhtiyacıdır

2. Sevgi Allah’ın Bize Verdiği Bir Nimettir

3. Allah Yarattıklarını Sever

4. Evrendeki Her Şey Benim Gibi Özenle Yaratılmış

5. Allah, Çocukları Çok Sever

6. Kendimi Seviyorum, Yaratıcımı da Seviyorum

7. Yaratılmışları Sevmekle Allah’ı Sevmiş Olurum

8. Sevelim, Sevilelim: Sevgi Karşılıklıdır

9. Yaratmak ve Yaşatmak Sevgi İşidir

10. İhlâs Suresini Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim

ÜNİTE VI. SEVİNÇ VE ÜZÜNTÜLERİMİZİ PAYLAŞALIM

1. Paylaşmak Bir İhtiyaç ve Erdemdir

2. Sevinçlerimizi Paylaşalım

2.1. Bayramlar Sevinçli Günlerimizdir

2.1.1. Dinî Bayramlarımız

2.1.2. Millî Bayramlarımız

2.2. Kandil Gecelerimizi Kutlarız

2.3. Diğer Önemli Günlerimiz

2.3.1. Cuma Günü Bütün Müslümanlar İçin Önemlidir

2.3.2. Ramazan Ayını Sevinç ve Heyecanla Karşılarız

3. Üzüntülerimizi de Paylaşalım

3.1. Hastaları Ziyaret Ederiz

3.2. Geçmişlerimizi Anarız

3.3. Zor Durumda Olanlara Yardım Ederiz

ÜNİTE VII. HZ.MUHAMMED’İ TANIYALIM

1. Hz. Muhammed’in Doğduğu Çevreyi Tanıyalım

2. Hz. Muhammed’in Aile Büyüklerini Tanıyalım

3. Hz. Muhammed’in Çocukluk ve Gençlik Yılları

3.1. Çocukluk Hayatı

3.2. Gençlik Hayatı

4. Hz. Muhammed’in Çocukluk ve Gençlik Yıllarındaki Erdemli Davranışlarını Öğrenelim

4.1. Hz. Muhammed Aile Büyüklerini Sever ve Sayardı

4.2. Hz. Muhammed Dürüst ve Güvenilirdi

4.3. Hz. Muhammed Çalışmayı ve Yardımlaşmayı Severdi

4.4. Hz. Muhammed Kötü Davranışlardan Kaçınırdı

4.5. Hz. Muhammed Haksızlıklara Güzel Bir Tavırla Karşı Çıkardı

4.6. Hz. Muhammed Arkadaşlarıyla İyi Geçinirdi

4.7. Hz. Muhammed Doğayı ve Hayvanları Severdi

5. Kevser Suresini Ezberleyelim ve Anlamını Öğrenelim

IV. SINIF ÜNİTELERİ İLE İLGİLİ ÖRNEK İŞLENİŞLER

ÖRNEK İŞLENİŞ

1.ÜNİTE

Özel Amaç: Günlük konuşmalarda kullanılan dinî kelime ve cümleleri fark eder.

Öğrenciyi Derse Hazırlama

Öğretmen, "Din ve ahlâk hakkında bilgi sahibi olmanın önemini günlük konuşmalarımızda kullandığımız veya duyduğumuz dinî kelime ve cümleleri inceleyerek ortaya koyabiliriz." diyerek öğrencilerin konuya ilgi duymalarını sağlar. Bu amaçla aşağıdaki soruları öğrencilerin cevaplandırmasını ister:

1. Bismillâhirrahmanirrahim’in anlamı nedir?

2. Allah’a şükür ne demektir?

3. Günah, sevap, helâl ve haram denildiğinde ne anlıyorsunuz?

4. Niçin dua ederiz?

5. Niçin selâmlaşırız?

Öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapları tahtaya yazar. Öğrenciler tarafından verilen cevapları doğru ya da yanlış olarak değerlendirmez. Öğrencilerin günlük konuşmalarda kullanılan dinî kelime ve sözlerle ilgili neler bildiklerine dair düşüncelerini alır.

Dersi Sunma

Öğretmen, "Hepimiz birer kâğıt çıkararak üzerine günlük konuşmalarımızda kullandığımız veya duyduğumuz dinle ilgili kelime ve cümleleri alt alta yazalım." der. Yazma işlemi tamamlanınca çalışmanın ikinci aşamasına geçilir. Bu aşamada, sınıfın fizikî şartları, öğrencilerin oturuş düzeni ve sayıları göz önüne alınarak Grup 22 veya Grup 66 çalışma teknikleri uygulanabilir.

Grup 66 tekniği uygulanacaksa, önce öğrenciler sıralara üçerli olarak oturtulur. İki sıranın birlikte çalışması sağlanarak Grup 66 oluşturulur ve sıra numarası verilir. Her grup altı kişiden birini yazıcı olarak seçer.

Öğretmen gruplara nasıl çalışacaklarını şöyle anlatır: "Biraz önce tek tek yazdığımız dinî kelime ve cümleleri her grup, tahtaya çizeceğim çizelgeyi örnek alarak sınıflandıracak." (Öğretmen, programda yer alan 1.1.-1.5. alt başlıklarını esas alarak altı sütunluk bir çizelge örneğini tahtaya çizer. Altıncı sütun ilk beş sütuna girmeyen kelime ve cümlelere ayrılır. Ayrıca, öğretmenin böyle bir çizelgeyi önceden hazırlayıp sınıfta oluşturacağı grup sayısınca çoğaltması ve her gruba birer tane vermesi zaman kaybını önleyecektir. Öğrenciler hazır olan çizelgeleri doldururken öğretmen tahtaya çizebilir.) Bu işlemi tamamlayan öğretmen öğrencilere gruplandırmayı yapmalarını söyler. Eğer yeni teklifler olursa bunların da eklenebileceğini belirtir.

Gruplar yazma işlemini tamamlayınca birinci grup bulduklarını tahtadaki çizelgeye yazar. Diğer gruplar, sırasıyla farklı bulguları varsa bu çizelgeye ekler. En son olarak öğrencilerden yeni teklif olup olmadığı sorulur, varsa eklenir. Bundan sonra öğretmen içeriği de göz önünde bulundurarak ekleme teklifinde bulunur.

Öğretmen, her öğrencinin tahtadaki tabloyu bundan sonraki derslerde üzerinde çalışmak üzere düzgün bir şekilde defterine geçirmesini ister.

Kalan sürede öğretmen, öğrencilere yapmış oldukları çizelgeler üzerinde niçin ve nasıl çalışacaklarını açıklar ve yapacakları hazırlıkları söyler (Her bir gruba giren kelimelerin yazılışlarını, okunuşlarını, anlamlarını sözlüklerden bulmalarını, nasıl ve niçin kullanıldıklarını aile büyüklerinden veya komşulardan öğrenerek not etmelerini isteyebilir).

Not 1: Tahtaya yazılacak işlemler ve öğrencilerin yazmaları için varsa tepegöz, bilgisayar yansıtıcısı vb. kullanılır.)

Not 2: Öğretmen tahtadaki çizelgede yer alan altı sütunu üç ders saatine bölerek hazırlayabilir.

İkinci Kırk Dakika

Önceki derste yapılanlar kısaca özetlenerek bu dersimizde" Bismillâhirrahmanirrahim ve Allah'a Şükür konularında tespit ettiğimiz kelime ve cümleler üzerinde konuşacağız." şeklinde bir giriş yapılabilir.

Önce Bismillâhirrahmanirrahim ile ilgili sütun tahtaya yazılır (varsa yansıtılır) ve bir öğrenciye yüksek sesle okutulur. Okuma esnasında doğru okunuş vurgulanır. Daha sonra yazılanlar üzerinde öğrencilerin konuşması sağlanır. Konuşma için şu sorular esas alınır: Kelimenin yazılışı ve söylenişi nasıldır? Anlamı nedir? Kim, nerede, ne zaman hangi amaçla söylemektedir? Bu sözün alternatifleri var mıdır? Bunun için öğretmen bir yol seçerek öğrencilerden bir ikisinin sıradaki kelime veya söz üzerinde tespit ettiklerini alır; sonra sınıfta aynı konu üzerinde eklenmek istenen bulguları ifade ettirir. Yanlış bilgiler varsa, o kavram veya söz üzerinde tartışma açılır.

İkinci sütuna geçilir. Aynı veya benzer işlemler bu sütun için de uygulanır.

Dersi Özetleme

Öğretmen dersi şu başlıklar altında özetler:

1. Bir işe başlarken Bismilllâhirrahmanirrahim demenin dinimizin gereklerindendir.

2. Sahip olduğumuz her şey karşısında şükretmemiz gerekir.

3. Günah, sevap, helâl ve harama basit örnekler verir.

4. Selâmlaşma karşılıklı sevgi ve saygı açısından önemlidir.

NOT: Diğer dört sütundaki kelime ve sözler de takip eden derslerde benzer yaklaşımla veya üretilecek diğer aktif yöntem ve tekniklerle işlenebilir.

Değerlendirme

Öğretmen, dersin amacının ne kadar gerçekleştiğini ölçmek için, öğrenciyi derse hazırlama aşamasında sorduğu ve tahtaya yazdığı sorulardan bazılarını öğrencilerin tekrar cevaplamalarını ister. Öğrencilerin cevaplarını değerlendirir; eksik olanları tamamlar, yanlış olanlarını da düzeltir.

Gelecek Derse Hazırlık

Dersin sonunda öğrencilere; "İşlediğimiz iki sütundaki kelime ve cümleler için bu dersi işlemeden önceki ile sonraki bilgi farklarını aşağıdaki çizelgeye uygun olarak hazırlayınız:" diyerek ödev verebilir.

Örnek Çizelge

Kelime/cümle: Yeni öğrendim/biliyordum	Eski bildiğim ile yeni öğrendiğim arasındaki fark
1.	1.
2.	2.
3	3.

...

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme: Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem, inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları ) de etkin olarak kullanılabilir.

Örnek Ölçme Soruları

1. Günlük konuşmalarımızda din ile ilgili kullandığımız veya duyduğunuz beş kelime ve iki cümle yazınız.

2. Birinci sorudaki cümlelerin anlamlarını yazınız.

3. Yazdığınız kelime ve cümlelerin nerede ve niçin kullanıldıklarını yazınız.

4. Yazdığınız beş kelimeyi cümle içinde kullanınız.

5. Günlük konuşmalarda kullandığımız dinî kelime ve cümlelerden örnekler vererek dinin hayatımızdaki yerini anlatınız.

Değerlendirme

Öğretmen, ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma, araştırma, inceleme ve bilimsel düşünme becerilerine göre başarıları hakkında karar verir.

ÖRNEK İŞLENİŞ

2.ÜNİTE

Özel Amaç: Dinimizin ruh ve beden temizliğine verdiği önemi kavrar.

Öğrenciyi Derse Hazırlama

Öğretmen, öğrencileri derse hazırlamak, konuya ilgi uyandırmak için "Temizlik deyince ne anlıyorsunuz ?" sorusunu sorar. Öğrencilerin bu soruya verdikleri cevapları tahtaya yazar. Öğrenciler tarafından verilen cevaplardaki temizlikle ilgili kurallara uymanın neden önemli olduğunu onların da düşüncelerini alarak açıklar. Böylece öğretmen, öğrencilerin temizlikle ilgili neler bildiklerini, toplum bireylerinin temizlik kurallarına niçin uymaları gerektiğine dair düşüncelerini alır. "Bu dersimizde İslâma göre iyi bir insanın uyması gereken temizlik kurallarının neler olduğunu öğreneceğiz." diyerek konuyu işlemeye başlar.

Dersi Sunma

Öğretmen, temizliğin anlamını, temizlik çeşitlerini anlattıktan sonra, İslâmın temizlik dini olduğunu ve temel amaçlarından birinin temizlik kurallarına uyan kişilerden oluşan temiz bir toplum oluşturmak olduğunu, Kur’anıkerim ayetlerinden ve Hz.Peygamber’in sözlerinden örnekler vererek açıklar. Konuyla ilgili şu ayet ve hadisleri örnek olarak tahtaya yazar:

"Elbiseni temizle, pisliklerden uzak dur." (Müddesir 74/4-5.)

"... Allah sizi iyice temizlemek ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister." (Mâide 5/6.)

"Allah temiz olanları sever." (Tevbe 9/108.)

"Onu (Nefsini) temizleyen muhakkak ki kurtuluşa ermiştir." (Şems 91/9)

"Beden ve ruh temizliği imanın yarısıdır." (İbni Hambel: Müsnet, 1,123;4,260.)

"Kalbini iyilik yaparak temizle." (İbn Mâce: Sünen, 1,5.)

Daha sonra öğretmen, tahtaya yazdığı temizlikle ilgili ayetler ve hadisler üzerinde öğrencilerle konuşarak İslâmın temizlik ile ilgili ilkelerini dersin başında öğrencilerin verdikleri cevapların yanına yazar.

Daha sonra, temizlikle ilgili olarak yazdığı örnek ayet ve hadislerden de yararlanarak temizliğin imanın gereklerinden olduğunu, dolayısıyla inançlı olmanın temiz olmayı gerektirdiğini, insanın kalbini, elbisesini, bedenini ve çevresini temiz tutmasının iyi bir insan olmak için gerekli olduğunu açıklar. Ahlâkî temizlik kurallarından da bahsederek İslâm dininin hem ahlâk hem de çevre temizliğine önem verdiğini ve temiz bir toplum oluşturmayı hedeflediğini vurgular. Bu konuda öğrencilerin de düşüncelerini alarak belli başlı temizlik kurallarını tespit eder ve bu kurallara uymanın kişiye kazandıracaklarını anlatır.

Dersi Özetleme

Öğretmen dersi şu başlıklar altında özetleyebilir:

1. Dinimiz temizliğe büyük önem vermiş olup Müslümanların temizliğe gerekli özeni göstermelerini öğütlemektedir.

2. Kur’anıkerim ve Hz.Peygamber’in hadislerinde temizliğe büyük önem verilmiştir.

3. Temizlik kurallarına uyan insanlar toplumda sevilirler.

4. Temiz birey ve temiz toplum oluşturmak İslâm dininin en önemli hedefleri arasındadır.

Değerlendirme

Öğretmen, temizlikle ilgili olarak verilmek istenilenlerin öğrenciler tarafından yeterli düzeyde öğrenilip öğrenilmediğini belirlemek amacıyla, öğrencilerin dersin başında temizlikle ilgili sorulara verdikleri cevaplarla, dersin işlenişi sırasında ortaya konulan temizlik kurallarını karşılaştırır. Öğrencilerin başlangıçta söylemedikleri temizlik kuralları öğretmen tarafından vurgulanır, varsa yanlış anlaşılmaya sebep olacak açıklamaları düzeltilir. İslâmın ortaya koyduğu temizlik anlayışıyla ulaşmak istediği esas amacın temiz bir kişilik ve temiz bir toplum oluşturmak olduğuna dikkat çekilir.

Gelecek Derse Hazırlık

Öğretmen, gelecek dersin konusunu öğrencilere açıklayarak derse hazırlıklı gelmelerini (konuyla ilgili hazırlık soruları oluşturarak cevaplamalarını ) ister.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme: Ölçme soruları; amaçlar ile öğretme ve öğrenme etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Öğrencilerin değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki başarılarının yanı sıra öğretmenin öğrenciler üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem, inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları ) de etkin olarak kullanılabilir.

Örnek Ölçme Soruları

1. Temizlik ne demektir?

2. Ruh temizliği denildiğinde ne anlıyorsunuz?

3. Bedenimizi temiz tutmak için neler yapmalıyız?

4. Temizliğe niçin önem vermeliyiz?

Değerlendirme

ÖRNEK İŞLENİŞ

4.ÜNİTE

Dersin Adı : Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi

Sınıf : 4

Ünite : IV. Ailem ve Din

Konu : Dinimiz Anne Babamıza İyi Davranmamızı Öğütlüyor

Süre : 80 dk.

Kaynaklar : Ders kitabı, Kur’anıkerim Meâli

Amaç: Anne babaya iyi davranmanın dinimizin emri olduğunu kavrar.

Davranışlar:

1. Anne ve babaya iyi davranmayla ilgili en az bir ayet ve hadis meâli söyler/yazar.

2. Anne ve babaya iyi davranmanın dünya ve ahirette ne gibi faydaları olduğunu sıralar.

3. Anne ve babaya kötü davranmanın ve saygı göstermemenin olumsuz sonuçlarını sıralar.

4. Anne babamıza niçin iyi davranmamız gerektiğini gerekçeleriyle birlikte belirtir.

Amaç: Anne babaya iyi davranmanın önemini takdir eder.

Davranışlar:

1. Anne babaya iyi davranmanın önemi üzerinde yeri ve zamanı geldikçe konuşmalar yapar.

2. Okul gazetesine konuyla ilgili yazılar yazar/resim yapar.

3. Anne ve babasının isteklerini isteyerek yerine getirir.

4. Anne, baba ve diğer büyüklere karşı çevresinde gördüğü olumsuz davranışları eleştirir.

5. Konuyla ilgili yayınları okuyarak arkadaşlarına okumaları için tavsiye eder.

6. Öğretmenlerine ve diğer büyüklerine karşı saygılı olur.

Derse Giriş

Dikkat Çekme: Öğretmen, "Bugün gazetede şöyle bir yazı okudum: Yaşlı bir kadın dövülerek hastanelik edilmiş. Kadının üç çocuğu varmış. Hiç birisi annesine bakmak istemiyormuş. Kadın çaresizlik içinde kendisini huzur evine kabul etmeleri için yetkililerden yardım istiyormuş." diyerek öğrencilerin dikkatlerini konuya çeker. Sonra "Siz anne babanıza bakmak durumunda olsaydınız ne yapardınız?, Çevrenizde bu tür olaylarla karşılaştınız mı?" vb. sorularla tartışma ortamı açılmasını sağlar.

Dersi Sunma

Öğretmen, bu konuyla ilgili olarak İsra/2113-24, Nisa/36, Bakara/83, Lokman/14. ayetlerin ilgili bölümlerini ve "Büyük günahlar Allah’a ortak koşmak, anne-babaya asi olmak, haksız yere insan öldürmek ve yalan yere yemin etmektir." (Riyazu’s-Salih’in, I-369) vb. hadislerden örnekler ile aşağıdaki sorulardan alınacak cevapların önemli bölümlerini tahtaya yazar.

1. Anne ve babamız bizim için neler yapıyor? (Eğer cevap gelmiyorsa, çocuğunu besleyen bir anne veya işe giden bir baba resmi gösterilerek ipucu verilir.)

2. Anne babamıza ve diğer büyüklere (öğretmen büyük anne, dede vb.) karşı görevlerimiz nelerdir? (Yaşlı bir kadına otobüste yer veren bir çocuk, öğretmenine yardım eden bir öğrenci, anne veya babasına çiçek veren bir çocuk resimleri gösterilebilir.)

3. Anne veya babaya kötü davranmanın sonuçları neler olabilir?

Ara Özet: Öğretmen, anne ve babaya karşı yapılan tüm iyiliklerin Allah katında bir değeri olduğu , yapılacak işlerde onların onayının alınmasının aile bütünlüğü açısından önemli olduğunu söyleyerek ara özet yapar.

SONUÇ BÖLÜMÜ

Son Özet Öğretmen konuyu; "Allah’ın rızasını, hoşnutluğunu ve sevgisini kazanmanın bir yolu da anne ve baba ya karşı saygılı olma ve onlara iyi davranmadır. Onlara saygılı olup iyi davranmakla hayır duaları alınmış olur. Anne ve babaya gösterdiğimiz saygı ve sevgiyi diğer büyüklere karşı da göstermemiz bizim örnek bir kişi olarak toplum tarafından sevilmemizi sağlayacaktır." şeklinde özetler.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Örnek Ölçme Soruları

1. Anne ve babaya iyi davranmayı öğütleyen bir ayet meâli söyleyiniz.

2. Anne ve babaya karşı niçin saygılı olmamız gerektiğini gerekçeleriyle açıklayınız.

Değerlendirme

ÖRNEK İŞLENİŞ

6. ÜNİTE

Özel Amaç: Sevinç ve üzüntülerin paylaşılmasının bir ihtiyaç ve erdem olduğunu örneklerle açıklar.

Öğrenciyi Derse Hazırlama

Öğretmen, öğrenciyi derse hazırlamak ve ilgi uyandırmak için " Hangi durumlarda sevinç ve üzüntü duyarız, sevinç ve üzüntümüzü kimlerle, nasıl paylaşırız ? " şeklinde bir soru sorabilir. Öğrencilerin bu soruya verdiği cevapları tahtaya yazar. Öğrencilerden gelen cevapları da dikkate alarak sevinç ve üzüntülerin paylaşılmasının niçin önemli olduğunu sorar. Böylece öğretmen, onların sevinç ve üzüntüden ne anladıklarına, sevinç ve üzüntünün paylaşılmasıyla ilgili ne düşündüklerine dair görüşlerini öğrenir. Onların önemli günlerle ilgili bazı hatıralarını anlatmalarını isteyebilir. "Bu dersimizde sevinç ve üzüntülerimizi paylaşmanın önemi ve bunun nasıl sağlanacağını öğreneceğiz." gibi bir cümleyle konuya geçer.

Dersi Sunma

Öğretmen, İslâmın toplumsal beraberliğe verdiği önem ve toplumda yerleştirmek istediği kardeşlik bilinci üzerinde durduktan sonra, İslâmın temel amaçlarından birinin de bireyleri birbiriyle kaynaşmış, sevinç ve üzüntülerin birlikte paylaşıldığı sağlam bir toplum oluşturmak olduğunu, Kur’an ayetleri ve hadislerden de yararlanarak açıklar. Sevinçlerin paylaşılarak artacağı, üzüntülerin ise paylaşılarak azalacağı gerçeğini öğrencilere kavratmaya çalışır. Dostluk, kardeşlik, yardımlaşma vs. ile ilgili bazı ayetleri yazarak açıklayabilir. Bu konuyla ilgili şu ayetler örnek olarak verilebilir:

"Allah müminlerin dostudur." (Al-i İmran 3/68.)

"İyilikle kötülük bir olmaz. Sen kötülüğü iyilikle defet. O zaman seninle kendisi arasında düşmanlık olan kimse sanki candan bir dost gibi oluverir." (Fussilet 41/ 34.)

"Müminler ancak kardeştir. O hâlde kardeşlerinizin arasını düzeltiniz..." (Hucurat 49/10.)

"Hepiniz toptan Allah’ın ipine sarılın, parçalanıp ayrılmayın..." (Al-i İmran 3/ 103.)

Öğretmen, toplumda sevinç ve üzüntülerin paylaşılması için neler yapılması gerektiği üzerinde durur; öğrencilerin sevinç ve üzüntülü bir durumu zihinlerinde tasarlayarak bu duruma uygun olarak sevinç ve üzüntülerini bildiren birer kartpostal yazmalarını ister.Yeteri sayıda öğrenciye söz hakkı vererek yazılanları okutur. Düşünülen mesajın gerçekten verilip verilemediği üzerinde tartışılır.

Dersi Özetleme

Öğretmen dersi şu başlıklar çerçevesinde özetleyebilir:

1. Sevinç ve üzüntülü olduğumuz anları sayar.

2. Sevinç ve üzüntüleri paylaşmanın iyi bir insan ve iyi bir Müslüman olmak için gerekli olduğunu öğrencilere kavratır.

3. Toplumda sevinç ve üzüntülerin paylaşılması için neler yapmamız gerektiği üzerinde durur.

Değerlendirme

Öğretmen, derste anlattıklarının öğrenciler tarafından öğrenilip öğrenilmediğini ölçmek amacıyla, öğrencilerin dersin başında verdikleri cevaplarla dersin işlenişi sırasında ortaya konulan düşünceleri karşılaştırır. Öğrencilerin başlangıçta konuyla ilgili söylemedikleri yönleri vurgular; varsa yanlış düşünceleri düzeltir. İslâmın birlik ve beraberliğe, kardeşliğin bir gereği olarak sevinç ve üzüntülerin paylaşılmasına verdiği önem bir kez daha vurgulanır. Konunun öğrenciler tarafından kavrandığı ve dersin hedefine ulaştığını anladığında dersi bitirir.

Gelecek Derse Hazırlık

Öğretmen, gelecek dersin konusunu öğrencilere açıklayarak derse hazırlıklı gelmelerini (konuyla ilgili hazırlık soruları oluşturarak cevaplamalarını ) ister.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Örnek Ölçme Soruları

1. Sevinç ve üzüntülerimizi niçin paylaşırız?

2. Sevinç ve üzüntülerimizi paylaşmak için neler yapmalıyız?

Değerlendirme

ÖRNEK İŞLENİŞ

7. ÜNİTE

ÖzelAmaç: Hz. Muhammed’in doğumu ile ilgili önemli olayları açıklar.

Süre: Bir ders saati

Araç-Gereç: Video, televizyon, tepegöz, slâyt vb.

Öğrenciyi Derse Hazırlama

Konu Hz.Muhammed’in doğumu olduğu için böyle bir konuya öğrencilerin kendi tecrübe ve meraklarından hareketle girilebilir. Bunun için öğrencilere doğum tarihlerini hatırlayıp hatırlamadıkları, dersin işlendiği gün ya da hafta içerisinde doğum gününü kutlayan olup olmadığına dair sorular yöneltilir; örnekleme yöntemiyle cevaplar alınır.

Bundan sonra öğrencilere, büyüklerimizin ne zaman dünyaya geldiklerini merak edip etmedikleri sorusu yöneltilir. "Büyüklerimiz" deyince kimleri anlayabileceğimiz üzerinde durulur. Bu bağlamda;

Aile büyüklerimiz

Devlet büyüklerimiz

Din büyüklerimiz ifadeleri sıralanır. Din büyüklerimiz derken de bunların başında Hz.Muhammed’in geldiği hatırlatılır ve bu büyüğümüzün doğumuyla ilgili temel bilgilerin öğrenileceği belirtilir.

Dersi Sunma

Asıl konuya dikkati daha da artırmak için, öğretmen, Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inden Hz.Muhammed’in doğumunu anlatan kısmını kitaptan okur; öğrencilere bunun ne olduğunu sorar. Muhtemelen öğrencilerin büyük bir bölümü "Mevlit" cevabını verecektir. Öğrencilere "mevlit" in anlamını sorar. Doğru cevabı bulmaları için dinledikleri kısımdaki sözler üzerinde düşünmelerini ister. Sonra gelecek cevapları da dikkate alarak "mevlit" kavramının "Hz.Peygamber’in doğum zamanı" anlamına geldiği, bazı önemli dinî gün ve gecelerde okunan mevlitlerin bu olaydan kaynaklandığını açıklar.

Bu bilgiden hareketle öğretmen, Hz.Muhammed’in doğumu ile ilgili temel bilgileri (babasının ölmeden önce vefat ettiği, dolayısıyla yetim doğduğu, bu doğum olayının 570/571 yılında gerçekleştiği, doğum olayının aile içinde büyük bir sevinç meydana getirdiği, bu vesileyle şiirler söylendiği, kurban kesildiği, komşulara yemek ikram edildiği) anlatır.

Bundan sonra Hz.Muhamed’e "Muhammed" adının verilmesi üzerinde durulur. Bu adın "övülen, beğenilen, herkesin sevgi ve saygısını kazanan kimse" anlamlarına geldiği açıklaması yapılır. Sonra kültürümüzde Muhammed adının yansımaları konusunda öğrencinin bilgisi yoklanır. Ardından Mehmet, Mehmetçik... isim ve kavramları örnek olarak tahtaya yazılıp gösterilir. Bu arada kültürümüzde Hz.Peygamber’e beslenen derin saygıdan ötürü Muhammed adının kişiler için kullanılırken genellikle Mehmet (köylerde Memet ve Mehemmet) şeklinde, Hz.Peygamber için ise mutlaka "Hazret-i" tamlamasıyla Hz.Muhammed şeklinde kullanıldığı vurgulanır. Ülkemizde Mehmet isminin çok kullanılmasının Hz.Muhammed’e beslenen derin sevgiden kaynaklandığına dikkat çekilir.

Hz.Muhammed’in başka isimlerinin de bulunduğu bunlar arasında en fazla bilinenlerin Ahmed, Mahmûd ve Mustafa olduğu açıklanır; bu arada Ahmed ismi ile Saf suresinin 61.ayeti arasındaki ilişkiye dikkat çekilir.

Öğretmen, kültürümüzde Hz.Muhammed’in doğumu öncesi ve sonrasında bir takım olayların meydana geldiğine dair çeşitli anlatımlar bulunduğuna (doğum esnasında bir ışığın ortaya çıktığı ve çok uzak mesafeleri aydınlattığı, İran’da devlet sarayının yıkıldığı, Hz.Muhammed’in sünnetli ve parmağıyla tevhid işareti yaparak doğduğu, secdeye kapandığı, adının Tevrat ve İncillerde bulunarak koyulduğu vb.). dikkat çeker. Bunların tarihî gerçekleri yansıtmadığını vurgulayarak peygamber sevgisindeki taşkınlıktan dolayı sonraki dönemlerde üretildiğini söyler.

Son olarak Hz.Muhammed’in doğumunun, onun insanlık için yaptığı hizmetlerden dolayı önemli olduğu, bu sebeple "mevlit" kutlamalarının onu daha yakından tanımaya, insanlık için yaptığı hizmetleri öğrenmeye ve güzel davranışlarını örnek alarak uygulamaya koymamıza ( tebrikleşmek, akraba ve hasta ziyaretinde bulunmak, yoksullara yardım etmek... vb.) fırsat oluşturması gerektiğini belirtir.

Değerlendirme

1. Öğretmen, Hz.Muhammed’in doğumu ile ilgili temel bilgileri öğrencilere ana hatlarıyla bir kez daha tekrar eder.

2. Hz.Muhammed’in doğumu olayının ve Muhammed adının kültürümüzdeki yansımaları üzerinde konuyu özetler.

3. Hz.Muhammed’in doğumunun ne şekilde kutlanması gerektiğini bir kez daha tekrarlar.

Sonra şu sorularla öğrencileri değerlendirir:

1. Hz. Muhammed ne zaman ve nerede dünyaya geldi?

2. Hz.Muhammed doğduğunda bakımını kim üstlendi?

3. Hz.Muhammed için en çok kullanılan isimler hangileridir?

4. Hz.Muhammed’in doğumunu nasıl kutlamalıyız?